آن‌گونه که از روایات و تاریخ گذشته استفاده می‌شود، کعبه تاکنون 12 بار تجدید بنا شده است.

1ـ نخست توسط فرشتگان و جبرئیل پیش از آدم(ع )

2ـ توسط حضرت آدم(ع )

3ـ توسط شیث فرزند آدم، سپس در طوفان نوح خراب شد.

4ـ تجدید بنای آن توسط حضرت ابراهیم(ع)

5ـ به وسیله قبیله جُرهُم تعمیر شد.

6ـ دولت عمالقه آن‌را تعمیر کردند.

7ـ به وسیله قُصی بن کلاب جد چهارم پیامبر(ص) پس از خرابی توسط سیل تعمیر شد.

8ـ توسط قریش پیش از بعثت و در عصر جاهلیت زمانی که بر سر نصب حجرالاسود نزاع شد و پیامبر(ص) آن را حل کرد.

9ـ تعمیر آن در عصر خلافت عمر و عثمان

10ـ بنای آن توسط عبدالله بن زبیر

11ـ در عصر عبدالملک مروان که توسط حجاج بن یوسف خراب شد و سپس ساخته شد.

12ـ پس از تهاجم قرامطه و ربودن حجرالاسود در سال 339 هجری

آری! قدمت بنای کعبه شریفه به دورانی قبل از خلقت حضرت آدم(ع) می‌رسد. به دستور پروردگار عالم، در زیر عرش اعلی و به موازات آن در طبقه چهارم آسمان، خانه‌ای توسط فرشتگان ساخته شد که نام آن «بیت المعمور» است. فرشتگان موظف شدند تا آن خانه را طواف کرده و پروردگار عالم را عبادت کنند.

سپس خداوند عالم به فرشتگانی که در زمین مشغول خدمت بودند، دستور داد  تا زیر بیت المعمور و به موازات فضای تحتانی آن در زمین، خانه‌ای بنا کرده و مشغول طواف آن شوند، پس دو هزار سال قبل از خلقت انسان، فرشتگان خانه کعبه را بنا کرده و به عبادت پروردگار عالم پرداختند.

با گذشت زمان ساختمانی که فرشتگان بنا کرده بودند از بین رفت، حضرت آدم(ع) از بهشت به روی زمین انداخته شد، به فرمان خداوند ساختمان کعبه توسط حضرت آدم تجدید بنا شد.

پس از سالیان سال، باز خانه کعبه به وسیله حوادث روزگار رو به ویرانی نهاد و دوباره توسط حضرت شیث(ع) تجدید بنا شد، سپس  درسال 1890 قبل از میلاد، بنای کعبه توسط حضرت ابراهیم(ع) تجدید شد و موحدین برای طواف آن خانه شریفه، فرا خوانده شدند.

آن چه در تجدید بنا و تعمیر خانه کعبه بیش از بیش خودنمایی می‌کند، این راست که هدف از بنا کردن کعبه، وسیله‎ای برای نجات انسان‌ها از بت پرستی و خرافه گرایی و کشاندن آنها به سوی توحید و خداپرستی است تا مرکزی برای پایگاه توحید شود.

قرآن کریم در شرح ماجرای تعمیر خانه کعبه به دست حضرت ابراهیم خلیل الله(ع) این گونه بیان می‌کند: «وَإِذْ یَرْفَعُ إِبْراهیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَإِسْماعیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ»؛ و (نیز به یاد آورید) هنگامى را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‏‌هاى خانه (کعبه) را بالا می‌‏بردند، (و می‌‏گفتند:) «پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایى.

جای پای حضرت ابراهیم در خانه کعبه

شاید وجود مقام حضرت ابراهیم(ع) سند محکمی در تجدید بنا به دست خلیل خداوند باشد، این سنگ که جای پای حضرت ابراهیم( ع ) روی آن نقش بسته است، خداوند در قرآن کریم به عنوان آیتی روشن نام می‌برد و می‌فرماید: «فِیهِ ءَایَت بَیِّنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَهِیمَ»، در مسجد الحرام نشانه‌های روشن، از جمله مقام ابراهیم است.

آن حضرت(ع) هنگام تجدید بنای کعبه، روی این سنگ قرار می‌گرفت تا قسمت‌های بالای دیوار کعبه را تکمیل کند و به اراده الهی، جای پاهای ایشان، روی آن باقی مانده است، اکنون مقام ابراهیم 13 متر با کعبه فاصله دارد و در محفظه‌ای قرار داده شده تا از آسیب‌های احتمالی محفوظ بماند.

پس از تعمیر خانه کعبه، خداوند به ابراهیم و اسماعیل فرمان داد که مناسک حج را به جا آورند، جبرئیل از طرف خداوند بر ابراهیم(ع) نازل شد و مناسک حج از طواف و سعی و وقوف در عرفان و مشعر و آداب منی را به آن دو بزرگوار آموخت، آنها نیز مناسک حج را به ترتیب فوق انجام دادند.

آری! مراسم حج که در اسلام از مهم‌ترین مراسم جهانی مذهبی است، همواره یادآور خاطره ابراهیم(ع) است و حماسه بندگی ابراهیم در تمام مراسم حج آمیخته است و اصولاً انجام مراسم حج بدون یاد ابراهیم(ع)، مفهومی ندارد و این که به خاطر این است که نام و راه حماسه این مرد خدا همیشه زنده بماند و آنان که می‎خواهند راه عزت و عظمت انسانی را بپیمایند، در این راه گام بردارند.